Zamek Kamieniec. Bohater “Zemsty” A. Fredry

Zamek Kamieniec na wzgórzach w pobliżu Odrzykonia…. niewielki zamek, ale jakże znacząca budowla na arenie literatury polskiej. Najważniejszą ciekawostką, która związana jest z zamkiem oraz taka, która pobudza wyobraźnię odwiedzających jest fakt, iż Zamek Kamieniec w Odrzykoniu jest pierwowzorem zamku z utworu Aleksandra Fredry “Zemsta”. Chcecie wiedzieć dlaczego? Przeczytajcie, jaki związek miał Fredro z tą piękną budowlą.

Gdzie znajduje się Zamek Kamieniec?

Zamek położony jest praktycznie na granicy miejscowości Odrzykoń i Korczyna, około 6 km od niej. W pobliżu dodatkowo znajduje się Rezerwat Prządki, Haczów ze swoim pięknym kościołem, wpisanym na listę UNESCO i Krosno z fabryką szkła.

Historia Zamku Kamieniec

Warownia, to gotycka, XIV budowla, wybudowana przez króla Kazimierza Wielkiego jako zamek obronny. Zbudowana jest na na skale, na wysokości 452 m n.p.m. i przez wieki przechodziła przez ręce kolejnych możnych władców, którzy nierzadko dobudowywali kolejne fragmenty budowli, między innymi kaplicę zamkową, studnię, fosę, czy basztę.

Jeden z kolejnych właścicieli, Mikołaj Kamieniecki, podzielił zamek pomiędzy swoich synów. Wtedy to rozpoczął się czas niesnasek. Jedna z części zamku, w wyniku mariażu marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja z z Zofią, córką Seweryna Bonera dostała się w ręce właśnie rodu Firlejów.

Druga część wciąż pozostawała w rękach rodu Kamienieckich. Oni z kolei, w roku 1609 zniszczyli rodzinną kaplicę i zostali wyznawcami odłamu arianizmu, zwanego socynianizmem. Byli przeciwni wojnom, jednocześnie zaprzeczając wszystkim prawdom wiary. Za jakiś czas zamek odkupiła od nich rodzina Skotnickich, która rozpoczęła rozbudowę zamku.

Spór sąsiedzki na Zamku Kamieniec

Skotniccy przebudowali dach, ale w taki sposób, że woda z niego spływała bezpośrednio na część Firlejów. Na nic zdały się negocjacje i Jan Firlej w odpowiedzi rozpoczął maleńkie wojenki. A to chodziło o możliwość korzystania ze studni, a to o drewno na opał. Cóż, powiedzieć, wojna sąsiedzka doprowadziła do wielkiej nienawiści obu rodów.

Ale jak to w ciekawych historiach bywa, i ta znalazła swój pozytywny koniec. Stało się około roku 1630, kiedy to miłością do siebie zapałali reprezentanci obydwu zwaśnionych rodów: Zofia Skotnicka i Mikołaj Firlej. Pobrali się właśnie w roku 1630 i zamek znów stał się jednością.

Niestety, spokój nie trwał długo. Czas wojen szwedzkich przyniósł śmierć wszystkim obrońcom twierdzy. Aczkolwiek, jedna z legend mówi, iż udało się im uciec podziemnymi lochami aż do Krosna. W 1702 roku wojska szwedzkie zniszczyły pozostałości zamku, zaś w 1730 Firlejowie sprzedali zamek rodowi Scipio del Campo. Kolejnymi właścicielami byli m.in. Braniccy, a konkretnie hetman koronny Jan Klemens Branicki.

Aż przyszedł rok 1828, kiedy to ślub z Zofią Skarbkową wziął nikt inny jak Aleksander Fredro. Poznał on swoją wybrankę w Wilnie, gdy była jeszcze 19-letnią żoną hrabiego Stanisława Skarbka. Przez 11 lat trwała miłość kochanków, by wreszcie, po rozwodzie, Zofia została żoną Fredry. Żona w posagu wniosła m.in. Zamek Kamieniec, a Aleksander, znalazł wtedy dawne księgi poznał ciekawą historię zwaśnionych rodów.

Zainspirowała go ona na tyle, że Jan Skotnicki (z górnej części zamku) został Rejentem Milczkiem, Piotr Firlej (właściciel dolnej części) – Rejentem, Mikołaj Firlej – Wacławem, Zofia Skotnicka- Klarą, a konflikt stał się kanwą niezwykłej historii, która do dziś, jako lektura i klasyk literatury polskiej, pobudza wyobraźnię uczniów VII klas 🙂 i innych czytelników.

„Jeśli nie chcesz mojej zguby, Krokodyla daj mi, luby!”

“Zemsta” A. Fredro

Machnik – król zamczyska

Jeszcze jednym ciekawym wątkiem związanym z Zamkiem Kamieniec, jest historia człowieka o nazwisku Machnik, który zamieszkiwał zamek od roku 1831. Ten pochodzący z pobliskiej Dukli mężczyzna, zmienił nazwisko na Machnicki, by brzmiało bardziej szlachecko. Po przegranym powstaniu listopadowym przeniósł się on do ruin, gdzie stworzył własne państwo, włącznie z niewidoczną służbą i niewidzialnymi żołnierzami. Był, niestety, chory psychicznie. Chodził nawet, podobno, z “koroną” uplecioną z traw.

Legenda o karlicy Kasi

Zamek Kamieniec na podobno swojego ducha. To zjawa dawnej służącej Barbary Kamienieckiej, pochodzącej z pobliskiej wsi, dziewczyny- karlicy, o imieniu Kasia. Królowa Bona, która lubiła otaczać się karłami odebrała któregoś razu Kasię i przyjęła ją na swoją służącą. Niestety, Kasia bardzo tęskniła za Odrzykoniem i mimo, że wyszła za mąż za innego służącego Bony, zmarła z tęsknoty. Tym samym czasie, jej dawna właścicielka, Barbara Kamieniecka, przebywając na zamku w Odrzykoniu zobaczyła Kasię siedzącą przy kominku. Podeszła do niej szybko, lecz zjawa zniknęła.

Od tej pory zdarzają się przypadki, iż ludzie o zachodzie słońca widują Kasię spacerującą po murach i dziedzińcu. Niektórzy słyszą jej śmiech.

Zwiedzanie Zamku Kamieniec

W 1894, dla uczczenia Insurekcji Kościuszkowskiej, gmina Odrzykoń ustawiła na zamku popiersie Tadeusza Kościuszki. Do dziś, dumnie spogląda on na okoliczne się pola, jakby sprawdzał, czy mieszkańcy są bezpieczni.

Obecnie zamek jest udostępniony do zwiedzania. Dzieje się to za sprawą jednego z lojalnych działaczy historycznych, który to próbuje ocalić pozostałości budowli. Niestety, nie udało się mu to w przypadku baszty narożnej, która zawaliła się w roku 2000. Dzierżawca przygotował ekspozycje związane z historią zamku, powoli rozbudowuje zbiory eksponatów i zwiększa ilość pomieszczeń muzeum.

Zamek nie jest duży. Do zwiedzania udostępniony jest dziedziniec, fragmenty murów oraz część komnat, jako muzeum. Znajdują się tu zbiory militariów oraz eksponatów związanych zamkiem. Widok oraz atmosfera sprawiają, że prawie czujemy obecność dawnych mieszkańców.

Na dziedzińcu, przy wiejskiej chacie pali się ognisko, dym unosi nad murami, a zioła suszą się obok paleniska, czyniąc niezwykły klimat. Jesienią, ludzi jest tu zazwyczaj niedużo, więc można spokojnie oddać się podziwianiu.

Ale co jest dodatkowym atutem zamku, to wyjątkowe krajobrazy okolic, pięknie prezentujące się z murów. Co więcej, już tutaj, przy wejściu, można podziwiać też niesamowite skałki podobne do tych, które możemy zobaczyć w pobliskim Rezerwacie “Prządki”.