Nałęczów, co warto tu zobaczyć?

Nałęczów to miasto – uzdrowisko na wyżynie lubelskiej, około 30 km na zachód od Lublina. Z uwagi na specyficzny mikroklimat, który sprzyja obniżeniu ciśnienia tętniczego i zmniejszeniu dolegliwości serca, jest to uzdrowisko o charakterze głównie kardiologicznym. To tutaj również produkowane są słynne wody „Nałęczowianka” i „Cisowianka”.

Chciałbyś dowiedzieć się jak wygląda Nałęczów i co warto w nim zobaczyć? Więc zanurz się z nami w magicznym świecie urokliwego miasteczka położonego na malowniczej wyżynie lubelskiej. Zapraszamy Cię do odkrycia tajemnic tego wyjątkowego miejsca, gdzie zieleń, historia i zdrowotne właściwości przyrody spotykają się w harmonii.

Nałęczów słynie z unikalnej atmosfery, która przyciąga zarówno odwiedzających z Polski, jak i zagranicy. To miejsce, gdzie można odpocząć od zgiełku codziennego życia i zatopić się w spokojnej aurze. Otoczony bujnymi lasami, parkami i ogrodami, Nałęczów oferuje oazy spokoju, które stymulują zdrowie i dobre samopoczucie.

Nałęczów był znany jako uzdrowisko od wieków, a jego wody mineralne i mikroklimat przyciągały ludzi poszukujących leczenia i regeneracji. Dziś Nałęczów nadal zachowuje swój reputację jako miejsce, gdzie można zadbać o zdrowie i witalność. Wiele sanatoriów, spa i ośrodków wellness oferuje szeroki zakres usług i terapii, które pomagają w relaksie i regeneracji.

Miłośnicy architektury z pewnością będą zachwyceni spacerem po Nałęczowie. W centrum miasta można podziwiać piękne, zabytkowe budynki z różnych epok, od historycznych willi po neoklasycystyczne pałacyki. Spacerując po urokliwych uliczkach, można poczuć się jak w innym czasie i przestrzeni.

Historia Nałęczowa

Początki Nałęczowa sięgają XVIII/IX wieku, kiedy to na obecnej tu Górze Poniatowskiego wzniesiono gród. Gród potem nieco przesunięto, powstała parafia, a jak już powstała parafia, to dokonano lokacji wsi. Zwana była wtedy Bochotnicą.

W 1800r. tereny te zakupił Stanisław Małachowski i zmienił nazwę miejscowości na Nałęczów, ponieważ sam był herbu Nałęcz. Oprócz zmiany nazwy, rok 1800 zapisał się jako rok, w którym dla poprawy zdrowia właściciela ziem odkryto lecznicze właściwości wód i złoża borowin, czego skutkiem była zmiana Nałęczowa w uzdrowisko. Rozrastało się ono pięknie, a jego kuracjuszami byli m.in.: Stefan Żeromski, Bolesław Brus, czy Henryk Sienkiewicz.

W 1863 roku nadano Nałęczowowi prawa miejskie.

Obecne Nałęczów to miasto niezwykle bogate w zabytki. Dość powiedzieć, iż w gminie uzdrowiskowej Nałęczów znajduje się aż 126 nieruchomych zabytków architektonicznych, z czego w Nałęczowie jest ich aż 95. Nie pozostaje więc nic innego, jak udać się na spacer i podziwiać, podziwiać, podziwiać….

Jak wygląda Nałęczów?

Obecnie Nałęczów to niewielka miejscowość, bardzo zielona, cicha i zadbana. Główne drogi prowadzące do miasta krzyżują się w jego centrum przy Parku Zdrojowym, który stanowi swego rodzaju symbol miejscowości. Teren miasta jest mocno zróżnicowany, pofałdowany i poprzecinany wąwozami. Dzięki temu miejscowość ma bardzo urokliwy .

Poza sezonem w mieście panuje spokój i cisza. Wieczorami uliczkami spacerują tylko pojedynczy kuracjusze. Latem liczba turystów znacznie wzrasta, gdyż Nałęczów jest idealnym miejscem na weekendowy spacer i korzystają z tej opcji zarówno mieszkańcy Lublina, jak i Warszawy. W każdym razie, jeśli będziecie mieli możliwość wyboru terminu przyjazdu, to polecamy uczynić to w tygodniu albo poza sezonem.

Co zobaczyć w Nałęczowie?

Park Zdrojowy w Nałęczowie

Jak już wspominaliśmy jest to jakby serce- symbol miasta, od XVIII wieku wpisany w jego krajobraz.

Park Zdrojowy to duży, po ponad 25 hektarowy teren parkowy. Na jego teren prowadzą 3 bramy nazwane od kierunków: Wschodnia, Północna i Zachodnia. Większość terenu jest zadrzewiona, a pod cieniami drzew poprowadzone zostały wygodne aleje. Prowadzą one do dużego stawu z fontanną, który powstał w wyniku spiętrzenia śluzą rzeki Bochotniczanki. Na nim znajduje się wysepka zwaną Wyspą Miłości. Prowadzi na nią uroczy mostek.

Staw jest na tyle duży, że żyją tu łabędzie i mnóstwo kaczek.

Ciekawostka: kilka lat temu wokół stawu ustawione były kaczkomaty, czyli automaty to kupowania ziarna dla kaczek. Wrzucało się kilka złotych i w dłoń łapało porcję jedzenia. Kaczki, bardzo oswojone, odważnie zajadały dziobami ziarno wprost z dłoni. Atrakcja świetna, nie tylko dla najmłodszych 😊 Od kilku lat kaczkomatów niestety nie ma, ale mamy nadzieję, iż jednak wrócą do Nałęczowa, jak i pojawią się w innych miastach. Bo o rybomatach w Węgorzewie słyszeliście? Prawda?

Na terenie parku zobaczyć możecie m.in.:

Pałac Małachowskich

Barokowy Pałac Małachowskich zbudowany w latach 1771-1775 to największy zabytek Nałęczowa. Położony jest we wschodniej części parku. W latach 1882 -1910 mieszkał w nim Bolesław Prus, który spędzał tu wakacje. Pałac może poszczycić się rokokowymi i klasycystycznymi wnętrzami, niestety od kilku lat pozostaje w remoncie. Zakładamy, że po jego zakończeniu będzie to perełka.

Sanatorium Książę Józef

To dopełnienie pocztówki z Nałęczowa. Chyba najbardziej charakterystyczny dla niego budynek. Sanatorium położone jest malowniczo nad parkowym stawem. To dwupiętrowy budynek o charakterystycznych drewnianych werandkach. Piękny, jakby dziergany.

ławeczka Bolesława Prusa

Pisarz odpoczywa na niej w towarzystwie spacerujących „pomnikowych” 5 kaczek. Bolesław Prus był częstym gościem Nałęczowa, które w ten sposób chciało upamiętnić jego osobę.

Sanatorium Stare Łazienki

Sanatorium Stare Łazienki to piękny, chyba najpiękniejszy budynek sanatoryjny, przy Bramie Zachodniej, zbudowany w latach 1816-1821. Przepięknie lśni na tle zieleni trawników. W jego prawej części znajduje się tablica upamiętniająca jednego z lekarzy, którzy oddali swoje siły Nałęczowowi.

Obecnie na parterze budynku znajdują się pomieszczenia zabiegów wodnych, na piętrze- pokoje kuracjuszy.

figura Chrystusa Króla

To niewielka kapliczka z 1905 roku pomiędzy Starymi Łazienkami a Hotelem Termy Pałacowe.

popiersie Stefana Żeromskiego

Pomnik bardzo skromnej postaci znajduje się wśród drzew na skrzyżowaniu alejek parkowych.

Palmiarnia

Śliczny biały budynek, w którym znajduje się pijalnia wód mineralnych.

W pijalni wód, pośród pięknych, egzotycznych roślin można się zrelaksować przy źródełku Miłości i Nadziei. Dzięki zawartości magnezu, potasu i wapnia ich woda ma dobroczynny wpływ na organizm człowieka. Spacerując – warto obejrzeć popiersia znanych osób przebywających niegdyś w uzdrowisku.

koszt wstępu to 5 zł, natomiast kuracjusze uzdrowiska, po okazaniu karty pobytu, mają wstęp wolny.

Pijalnia Czekolady „Wedla”

Tutaj możecie zajrzeć by skosztować przepysznych deserów i kawy. Przed pijalnią zwróćcie uwagę na rzeźbę dwóch osób chylących się ku sobie do pocałunku. Gdzieś widzieliśmy postulat, że rzeźba powinna stać na Wyspie Miłości i chyba ma to sens. Rzeźba nie ma tytułu, ale może to taki symbol dwojga kuracjuszy 😉

Aleja Gwiazd Kolarstwa w Nałęczowie

Znajduje się przy stawie parkowym, pomiędzy Sanatorium Józef, a Pijalnią Wód. Jej symbolem jest pomnik dawnego roweru, zwanego welocypedem. To rower o dużym przednim kole. Zerknijcie na płytki obok roweru. Wklejone są tu tabliczki z autografami największych gwiazd kolarstwa, czyli m.in. Ryszarda Szurkowskiego, Stanisława Królaka, Stanisława Szozdy, Czesława Langa, Leszka Piaseckiego, Zenona Jaskuły, czy Mai Włoszczowskiej. Pomnik jest bardzo popularny wśród turystów, którzy chętnie fotografują się z pięknym rowerem.

Zabytkowe wille Nałęczowa

Nałęczów to nie tylko park zdrojowy. To miasto pełne perełek architektonicznych, na którego całym terenie rozsiane są przecudnej urody zabytkowe wille. Wykwintne, kunsztownie zdobione, zatopione w ładnych ogrodach. Naprawdę, całego serca polecamy spacer po mieście.

I aby było Wam łatwiej, oto spis tych najbardziej efektownych, pogrupowanych wg ulic:

Armatnia Góra

od strony Bramy Zachodniej Parku Zdrojowego do centrum

• Willa Widok – ul. Armatnia Góra 22 i 22A. 1882. Wybudowana została dla dr Benniego, który był przyjacielem B. Prusa i H. Sienkiewicza. To on namówił obu pisarzy do pobytu w Nałęczowie
• Willa Oktawia – ul. Armatnia Góra 12. (1880) rozłożysta willa w stylu szwajcarskim. W środkowej części znajduje się obszerna weranda. Niegdyś należała do żony Stefana Żeromskiego. Obecnie można zjeść tu pizzę.
• Willa Podgórze – ul. Armatnia Góra 16 (1881-1882) . Wybudowana dla Aleksandra Oskierki, członka władza powstańczych na Litwie, Sybiraka. Mieszkał tu m.in. H. Sienkiewicz. Zbudowana w stylu szwajcarskim Składa się jakby z 4 części o różnej wysokości. Ma pięknie zdobione werandy. Nieco podniszczona, znajduje się na rogu ulicy Armatnia Góra z ul. S. Żeromskiego (łatwo ją zobaczyć w drodze do muzeum).
• Willa Ukraina – ul. Armatnia Góra 10, (1894) willa w stylu włoskim, murowana. Do wybuchu II wojny światowej mieścił się tu pensjonat, w którym urządzano bale i dancingi.
• Willa Borowianka – ul. ul. Armatnia Góra 6, z początku XX w., styl szwajcarski. Drewniana z poddaszem, bogato ornamentowanymi werandami i dwuspadowym dachem. Willa Borowianka to ładny, modrzewiowy parterowy dworek z poddaszem w stylu szwajcarskim, wybudowany w 1900 roku. Nazwa Wilii pochodzi od nazwiska rodowego fundatorki i pierwszej właścicielki. W 2000 roku została generalnie odnowiona. Willa posiada trzy werandy z roślinnym i geometrycznym ornamentem. Na szczycie werandy w ścianie frontowej Willi widnieje tabliczka z nazwą „BOROWIANKA”.

Poniatowskiego

• Willa Czekoladka, róg Poniatowskiego i Armatniej Góry. W stylu zakopiańskim. Ją zobaczycie zaraz po wyjściu z Bramy Zachodniej Parku Zdrojowego.
• Willa Lucyna, ul. Poniatowskiego 11. Willa z 1896r w stylu Szwajcarskim położona w ścisłym centrum Nałęczowa oddalona o 350 metrów od Parku Zdrojowego.
• Willa Zabawka, ul. Poniatowskiego 25
• Willa Marianówka, ul. Poniatowskiego 27
• Willa Poniatówka, ul. Poniatowskiego 29
• Willa Cecylia, ul. Poniatowskiego 31
• Ochronka, ul. Poniatowskiego 33

Głębocznica

• Willa Brzozy ul. Głębocznicza 8– projekt Jana Koszyca-Witkiewicza, wzniesiona w 1908. Otoczona parkiem. Pierwszym właścicielem willi był Wacław Łypacewicz (1871–1951) znany warszawski adwokat i działacz społeczny, pierwszy prezes Towarzystwa Przyjaciół Nałęczowa.

Lipowa

• Willa Regina, Lipowa 7. Zaprojektowana w stylu szwajcarskim willa “Regina” została wybudowana w roku 1882, jako jedna z pierwszych nałęczowskich willi.
• Willa Różana, ul. Lipowa 8, zbudowana w 1893 roku. Obecnie to 4-ro gwiazdkowy hotel.
• Willa Raj, dawniej Babin, ul. Lipowa 15. W latach 1950-66 siedziba Państwowego Liceum Technik Plastycznych, a do 1987 r. – internat męski tejże szkoły.
• Pod Matką Boską ul. Lipowa 16, zbudowana prawdopodobnie w l. 1897-1900 przez Edmunda Raciborskiego. Murowana w stylu włoskim, składa się z kilku bloków o różnych wysokościach. W 1958 r. nieruchomość nabyła Ewelina Bartosiewicz, która założyła tu pensjonat, a następnie kawiarnię oraz restaurację (znane pod nazwą „Ewelina”). Przebywali w niej m.in. Bolesław Prus oraz (w l. 1975-1986) Tadeusz Staich, upamiętnieni odpowiednimi tablicami.
• Aurelia (dawniej Julianówka) ul. Lipowa 17 – z końca XIX wieku, styl szwajcarski, reprezentacyjna elewacja posiada w partii niższej werandę, opartą na trzech kolumnach, ozdobiona stylizowanym ornamentem roślinnym, wpisanym w koła, obecnie po odbudowie pełni funkcje hotelu.
• Willa Mazowsze, dawniej Pod Jesionem, ul. Lipowa 19, (k XIX w.). Wybudowana w stylu szwajcarskim pod koniec XIX w. Pierwotnie nazywała się Pod Jesionem. Posiada balkon, ganek i bogato ornamentowane werandy.
• Willa Aniela, ul. Lipowa 24, z ok. 1925 r. Obecnie mieści Krajowy Ośrodek Apostolstwa Ruchu Trzeźwości im. św. Maksymiliana Kolbego. Przed willą – posąg świętego.
• Willa Nagórze, ul. Lipowa 27, k. XIX w., zielona. Posiada kilka bogato zdobionych werand. Składa się z trzech części: środkowej parterowej i bocznych piętrowych. Wszystkie posiadają dwuspadowe dachy.
• Willa Doktorska, ul. Lipowa 29z 1914 r., projekt Stefana Stępkowskiego.
• Willa Tolin, ul. Lipowa 35, willa dr Józefa Talko z 1882 r. Piętrowa, podpiwniczona, otoczona ogrodem. Interesujące zwieńczenie fasady oraz gzymsy – międzykondygnacyjny i dachowy.
• Willa Ustronie (dawniej Róża) – z 1893 r., styl szwajcarski. 2 części – parterowa i piętrowa, weranda ze stylizowaną balustradą.
• Willa Zofijówka – ul. Lipowa 39, z lat 1890–1893. Posiada 2 wieże z iglicami, część piętrową z balkonem i parterową – z werandą.
• Willa Pod Kraszewskim, ul. Lipowa 41 (1883-1885) Biała willa w stylu włoskim. W I poł. XX w. mieściła się w niej izba porodowa.

1 Maja

• Willa Gioia, ul. 1 maja 21, z 1927 r., projekt architektoniczny Franciszka Papiewskiego i Bohdana Kellesa-Krauzego. Przed II wojną światową była własnością Jadwigi z Salkowskich Beckowej, żony ministra Józefa Becka
• Willa Uciecha, ul. 1 maja 22, 1907 rok.

inne

• Willa Słoneczna, ul. Kościuszki 4
• Willa Maria, ul. Kolejowej 4 ( 1895-1896)
• Willa Marzanna, ul. Partyzantów 8
• Willa S. Żeromskiego, ul. Żeromskiego 8. (1905)

Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie

Do muzeum trafiliśmy dopiero przy którymś kolejnych pobytów w Nałęczowie. Aby do niego dojść najlepiej jest wyjść z Parku Zdrojowego Bramą Zachodnią i skierować się w prawo. Po drodze warto zajrzeć do pięknej kaplica pod wezwaniem św. Karola Boromeusza (styl zakopiański), a zaraz potem, skręcić w lewo, w ulicę Żeromskiego i podejść nieco pod górę.

Tu w ślicznym, ale naprawdę ślicznym, drewnianym domu w zakopiańskim stylu mieszkał niegdyś Stanisław Żeromski, a obecnie mieści się jego muzeum.

Budynek został zbudowany w roku 1905 za wynagrodzenie otrzymane za powieść „Popioły”. Tu powstały m.in. rozdziały „Dziejów grzechów”, czy „Dumy o hetmanie”. Muzeum otwarte zostało w 1928 dzięki staraniom żony pisarza. Można w nim zobaczyć oryginalne wyposażenie pracowni, meble, osobiste pamiątki, mnóstwo fotografii i obrazów. Wnętrza zachowały oryginalny klimat.

Dom Stefana Żeromskiego usytuowany jest w ogrodzie, wśród wysokich drzew. Możecie przejść wśród nich i przeczytać opowieść o życiu jedynego syna Stefana Żeromskiego – Adama. Chłopiec, niestety zmarł przedwcześnie. Na końcu ogrodu znajduje się mauzoleum, w którym spoczywa jedyny syn pisarza.

Zwiedzanie muzeum możliwe jest:

• od 1 maja – 30 września w godz. 9.00-17.00
• od 1 października- 30 kwietnia w godz. 9.00-16.00

Wstęp kosztuje: 6 zł – bilet normalny, 5 zł – bilet ulgowy.

Muzeum jest częścią Muzeum Narodowego w Lublinie, o którym pisaliśmy tutaj. Na swojej oficjalnej stronie zamieszcza daty, w których możliwe są bezpłatne odwiedziny w domu Stefana Żeromskiego. Oto link.

Adres: Muzeum Stefana Żeromskiego, ul. Stefana Żeromskiego 8, 24-150 Nałęczów

Muzeum Bolesława Prusa w Nałęczowie

Muzeum Bolesława Prusa znajduje się obecnie w budynki Ochronki (przedszkola). To piękny, murowany z cegieł i wapieni budynek w stylu zakopiańskim. Do roku 2017 muzeum znajdowało się w Pałacu Małachowskich, w którym lubił pomieszkiwać pisarz i w którym to powstały „Lalka”, czy „Placówka”.

Obecna ekspozycja prezentuje pamiątki, które pozostały po pobytach pisarza w Nałęczowie. Są to m.in. zbiory rękopisów, list oraz osobiste pamiątki.

Muzeum Bolesława Prusa, ul. St. A. Poniatowskiego 39, 24-150 Nałęczów

Góra Poniatowskiego (Poniatówka)

Miejsce, w którym znajdował się gród, który stanowił pierwowzór Nałęczowa. Obecnie teren góry został zrewitalizowany. Zbudowane zostały schody, podesty, oświetlenie, alejki. Miejsce nabrało uroku i sprzyja relaksowi.

U stóp góry Poniatowskiego, przy ul. Granicznej, znajduje się biała kapliczka z przełomu XVIII i XIXw. Podobno w tym miejscu żegnano księcia Józefa Poniatowskiego, który jechał do Lublina.

Planujesz wyjazd? Zaplanuj też…

• nocleg – bo przecież trzeba gdzieś spać
• wakacje.pl – sprawdź ceny i zarezerwuj sam pobyt lub opcję All inclusive
• auto – znacznie sprawniej zwiedza się samochodem
• parking przy lotnisku – wybierz najlepszą dla siebie ofertę
• kartę wielowalutową – bo bardzo korzystnie wychodzi na niej przelicznik walut

Przyroda wokół Nałęczowa

Nałęczów ze względu na walory przyrodnicze i ciekawe ukształtowanie terenu jest znakomitym miejscem do uprawiania turystyki rowerowej i pieszej. Wokół miasta wyznaczono kilka szlaków rowerowych, a liczne wąwozy lessowe upajają odwiedzających bogatą roślinnością.

I łyżka dziegciu

W 2022 roku rozpoczęła się rewitalizacja parku. Planowana jest wymiana oświetlenia, odtworzenie małej architektury, naprawa mostków, oczyszczenie rzeki i stawu. W efekcie, na początku sezonu 2023 w Parku Zdrojowym w stawie nie ma wody, zasłonięta jest też Figura Chrystusa Króla.

Prace mają zakończyć się w roku 2024 i zakładamy, że wtedy to będzie znowu sztos!

Ciekawostki dotyczące Nałęczowa

• Miasto zostało wpisane do rejestru zabytków województwa lubelskiego, jako zespół architektoniczno-krajobrazowy.
• Na miejscowym cmentarzu pochowana jest pisarka Ewa Szelburg-Zarembina.
• Inspiracją do powstania pomnika kolarzy była postać Bolesław Prusa, który był stałym bywalcem Nałęczowa, a jednocześnie wielbicielem kolarstwa i założycielem Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów.

Podsumowanie

Nałęczów to oaza spokoju i uroku, gdzie czas zwalnia, a zmartwienia znikają. Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem przyrody, historii, architektury czy po prostu chcesz odetchnąć od codziennego zgiełku, Nałęczów jest miejscem, które z pewnością spełni Twoje oczekiwania. Przyjedź i doświadcz tego wyjątkowego miejsca, które ma magiczną moc odprężenia i odnowy.

Jeśli spodobał Ci się nasz artykuł, czy też przydał się w planowaniu wycieczki, dodaj nam energii do tworzenia kolejnych wpisów. Postaw nam poranną kawę, choćby tę najmniejszą, aczkolwiek najbardziej energetyczną 🙂 Dla Ciebie to niewiele, a nam pomoże to w tworzeniu kolejnych treści i być może znowu napiszemy coś, co Ci się przyda. Z góry dziękujemy Ci za wsparcie!

espresso 5 PLN
cappuccino 10 PLN
cafe latte 15 PLN

Przydatne linki

• oficjalna strona miasta Nałęczów
• trasy rowerowe gminy Nałęczów

W okolicy warto zobaczyć

• Lublin (30 km)
• Kazimierz Dolny (23 km)
• Puławy (30 km)