Buzłudża, nieprawdopodobna pamiątka na szczycie (Buzludzha)

Buzłudża. Wyobraź sobie taki obraz: piękna zieleń, przestrzeń, pasma wysokich gór i ON – wielki spodek, posadowiony na wysokim szczycie, jednym z najwyższych…… Brzmi nieprawdopodobnie? A jak wygląda!

Buzłudża (Buzludzha) to szczyt górski o wysokości 1441 metrów n.p.m, w Starej Płaninie, w środkowej Bułgarii. Miejsce już wcześniej zapisało się w historii, ponieważ w 1868 doszło tu do walk wojsk Hadżiego Dimityra z Turkami. Mimo, że partyzanci w starciu przegrali, to i tak, dzięki swojemu oddaniu, zostali w pamięci Bułgarów.

Świat jednak wspomina dziś o Buzłudży z całkiem innego powodu. Jest nim niesamowita budowla-pomnik o kształcie spodka.

Jak powstał pomnik na szczycie Buzłudża?

W 1891 roku w Buzłudży odbył się tajny kongres, w trakcie którego powołano do życia Robotniczą Partię Socjaldemokratyczną. W roku 1971 szef Ludowej Republiki Bułgarii, Todor Żiwkow, wpadł na pomysł, by uczcić stulecie i wznieść wyjątkowy monument, który obwieści światu wielkość idei.

Projekt pomnika zaprojektował niejaki Georgij Stoiłow. Początkowo pomnik miał mieć postać talerza na 3 wielkich nogach, ale ostatecznie władze stwierdziły, że na szczycie jest dość zimno i wietrznie i zażyczyły sobie, by do obiektu można było wejść, by schronić się przed chłodem. Stoiłow musiał więc przygotować nową koncepcję.

Nie wiem jaka myśl mu przyświecała przy tworzeniu projektu. Inspirował się podobno Panteonem, filmami SCI-FI z lat pięćdziesiątych i ideą komunizmu. Jedno jest pewne: wyszedł mu gigantyczny spodek, jakby wprost przeniesiony z kosmosu.

W roku 1974 rozpoczęły się prace budowlane. Rozpoczęto je od wysadzenia wierzchołka góry. „Skasowano” przy tym 9 metrów z jego wysokości, by stabilnie osadzić budowlę. I tak rozpoczęła się budowa dzieła sławiącego komunizm w Bułgarii.

Budowa trwała kilka lat. Podczas prac wykorzystano 70 tysięcy ton betonu, 3 tysiące ton stali i 40 ton szkła. W pracach wzięło udział ponad 6000 osób. Finansowanie pochodziło częściowo z dotacji Państwa, ale znaczną ilość środków dołożyło społeczeństwo.

Przedsięwzięcie było tak ogromne, że w pobliżu placu budowy utworzono wieś dla robotników, którzy mieszkali tam 7 lat.

Jak wyglądał pomnik Buzłudża?

I w taki sposób, w roku 1981 oddany został do użytku gigantyczny budynek w nieprawdopodobnym kształcie. Składa się na niego centralna konstrukcja w kształcie dysku. Jej wysokość to 14,5 m a średnica: 42 m. Z boku spodka wznosi się, wysoka na 70 metrów wieża. Do budynku prowadzą szerokie schody.

Spodek

Wewnątrz spodka (no dobra, monumentu) znajdowała się niegdyś ogromna sala z amfiteatralnie rozmieszczonymi siedziskami. Ściany zdobiły ogromne mozaiki z wizerunkami Marksa, Engelsa i Lenina. Ich powierzchnia miała aż 550 m.kw., a tworzone było aż 18 miesięcy, przez 60 artystów. Na suficie ułożono z mozaiki olbrzymi symbol komunizmu: sierp i młot.

Na mozaiki wykorzystano 35 ton szkła kobaltowego sprowadzonego z Ukrainy.

Wokół sali, wybudowano oszklony taras widokowy, by prominenci mogli podziwiać widoki bez ryzyka przemarznięcia. To było taki zewnętrzny pierścień wokół sali głównej. Tutaj również znalazły się wyjątkowo bogate mozaiki. Tym razem wykonane z kamieni zebranych z rzek Bułgarii.

Wieża

Całości budowli dopełniała wysoka 70-cio metrowa wieża, przypominająca może nieco wstęgę powiewającą nad górami. Została ona ustawiona obok spodka, podobno dla zachowania stabilności konstrukcji w przypadku trzęsienia ziemi lub silnych wiatrów.

Na szczycie wież wmontowane zostały dwie ooooolbrzymie 12 metrowe gwiazdy z rubinowego szkła. Każda ważyła 3,5 tony, a ich zamontowanie trwało aż 3 miesiące. Nocą, gwiazdy były od wewnątrz podświetlane przez 32 reflektory. Generator zasilający lampy mógł zasilić w prąd 500 domów!

Założenie było takie, by blask rubinowych gwiazd widoczny był nawet z najdalszych części kraju. I podobno był, nawet z granicy greckiej, jak i rumuńskiej. Nieźle, prawda?

Ale to nie koniec! Wewnątrz wieży znajdowała się winda, którą chętni mogli wjechać na sam szczyt i stamtąd podziwiać fenomenalne widoki.

Podsumowując warto jeszcze dodać, iż budowa monumentu w Buzłudży wyniosła ok. 14 milionów lewów. Co w przeliczeniu w obecnym kursie daje prawie 31 mln zł.

Czasy świetności Buzłudży

Przez prawie dekadę Dom Pamięci Buzludzha jak zwali go Bułgarzy prezentował swoją wielkość. W związku z tym, iż to właśnie mieszkańcy kraju w dużej mierze finansowali jego powstanie, wstęp mieli bezpłatny. Zainteresowanie odwiedzinami monumentu było tak duże, że konieczne było dokonywanie wcześniejszych rezerwacji. Podobno w ciągu 8 lat odwiedziło go ponad 2 mln gości.

Oprócz funkcji turystycznej budynek pełnił też oczywiście rolę reprezentacyjną. Odbywały się tu wydarzenia partyjne, ceremonie wręczenia nagród, zapraszano tu też delegacje zagraniczne.

Upadek Buzłudży

W 1989 roku rząd Żiwkowa został obalony, a jego podobiznę wymazano wręcz z obrazów naściennych. To był początek końca monumentu na Buzłudży.

Pomnik Buzłudży stał się zbędny. Przestał interesować kogokolwiek i przestano widzieć w nim rolę reprezentacyjną. Został przede wszystkim niechlubną pamiątką dawnego ustroju. Może trochę racji w tym jest, aczkolwiek nie jest to „wina” samej budowli, która chyba stała się ofiarą zawiłych meandrów ludzkiej przerośniętej wyobraźni.

Wiatr lat 90 tych, który przeleciał przez Bułgarię sprawił, że wiele instalacji i budowli komunistycznych zostało zniszczonych. Buzłudży może nie zniszczono od razu, ale władze zabrały ochronę, a amatorzy miedzi zrobili swoje. Elementy budynku zostały rozebrane lub zniszczone. Reszty dokonała natura.

Jak wygląda pomnik Buzłudża obecnie?

Obecnie budynek z roku na rok popada w ruinę. Z uwagi na potencjalne niebezpieczeństwo nie można już do niego wchodzić, a drzwi są zabite. Co więcej bywa, że stoi tam strażnik, który pilnuje, by jednak komuś nie przyszło do głowy wejść do środka.

Szklane gwiazdy na wieży są już częściowo rozbite, chociaż jeszcze można dostrzec pozostałości ich dawnego blasku.

Dachu już praktycznie nie ma. Pozostał tylko metalowy szkielet, tak silnego niegdyś „ciała”. Stopniowej dewastacji dokonuje wpadający do środka deszcz i śnieg oraz „pseudoartyści”, którzy ściany „upiększają” graffiti.

Wokół kolosa niezmordowanie krążą rzesze jaskółek, które w zakamarkach uwiły sobie gniazda. Przelatują wśród nieprawdopodobnych labiryntów utworzonych przez otwory wybitych okien tarasu widokowego, czy konstrukcji dachu.

Trudno tu zdefiniować wrażenie, jakie ogarnia podczas wizyty. To jednocześnie smutek i współczucie dla umierającego powoli kolosa, a jednocześnie nieustający podziw dla jego wielkości.

Na szczyt góry przyjeżdża sporo wielbicieli nietypowych konstrukcji. I naprawdę nie zawodzi ich to, co widzą. Pomnik Buzłudża to jedna z bardziej nieprawdopodobnych budowli na świecie.

Warto tu przyjechać zwłaszcza przed zachodem słońca, które to pięknie oświetla ściany budynku, a jednocześnie fantastycznie podkreśla pasma gór nad przełęczą Shipka.

Jak dojechać do pomnika Buzłudża

Dojazd do Buzłudża (Buzludzha) nie jest zbytnio skomplikowany. Monument znajduje się mniej więcej w centralnej części Bułgarii. Można dojechać do niego de facto dwoma drogami:

• pierwsza zaczyna się na przełęczy Shipka. Jadąc drogą nr E85 od miejscowości Kazanłyk w stronę Gabrowa po 8 km łatwo zauważyć wysoki pomnik Dimitra Blagoeva. Tutaj trzeba skręcić w prawo i powoli jechać w górę. Zresztą przy dobrej pogodzie z dołu monument na Buzłudży jest dość dobrze widoczny, choć daaaleki J. Droga na szczyt ma 16 km dość krętej drogi, ale spokojnie. Podjazd jest dość wygodny mimo wielu zakrętów.

• druga droga prowadzi od strony miejscowości Gabrowo. Jadąc stamtąd „w dół” Bułgarii, po 22 km po lewej stronie jest restauracja „Свети Никола”. Tutaj trzeba skręcić w lewo, w stronę pomnika na przełęczy. Od skrętu to monumentu Buzłudża jest nieco ponad 12 km, ale ta droga jest w nieco gorszym stanie niż opcja pierwsza.

Warto również dodać, że na szczyt Buzłudża nie dociera transport publiczny. Tak naprawdę możliwy jest dojazd własnym autem. Widzieliśmy tam samochody taxi, ale nie wiemy, czy były to samochody wynajęte.

PRAKTYCZNIE…
nie przepłacaj na wymianie pieniędzy w kantorach i bankomatach. Załóż kartę wielowalutową Revolut
sprawdź ceny i zarezerwuj sam pobyt lub opcję All inclusive na wakacje.pl
poszukaj noclegu na booking.com
zobacz, czy znajdziesz fajne auto dla siebie. Sprawdź ceny aut w znanej wypożyczalni Discover Cars
wybierz najlepszą ofertę i zarezerwuj parking przy lotnisku na Parklot.pl

Przyszłość monumentu na Buzłudży

No cóż tę akurat trudno jest określić. Trzeba sobie powiedzieć, że stan obecny budynku nie nastraja pozytywnie. Natomiast są już podejmowane inicjatywy, których celem jest zmiana losu tego miejsca.

Z jednej strony tą to koncerty, które organizowane u stóp pomnika, w nieprawdopodobnej przestrzeni, muszą być naprawdę świetne.

Z drugiej np. „Projekt Buzludzha”, czyli fundacja, której założycielką jest architekt Dora Ivanova. Jej ideą jest stworzenie na Buzłudży centrum kulturalno-historycznego. Mają powstać tu ekspozycje historyczne, prezentacje dawnych dziejów Bułgarii, ale i przestrzeń typowo widokowa, w której przeszkloną windą turyści będą mogli wjechać na szczyt wysokich pylonów.

Informacje praktyczne

Odległości od większych miejscowości

• Sofia: 252 km
• Płowdiw: 123 km
• Veliko Tarnovo: 80 km
• Kazanłyk (Kazanlak): 24 km

Pogoda na Buzłudży

Wysokość ponad 1400 m n.p.m. robi swoje. Nie ma co ukrywać, że jest tutaj nieco zimniej niż na przełęczy.

Na szczycie nocowaliśmy kamperem latem i gdy na dole było ponad 30 st. C., po podjechaniu do góry nałożyliśmy bluzy. Nocą temperatura spadła do 14 st. C.

Odwiedziny monumentu Buzłudża jesienią lub zimą powinny wiązać się więc z odpowiednim przygotowaniem. Najpierw trzeba sprawdzić, czy droga przez Przełęcz Shipka jest otwarta, a potem można próbować dojechać na szczyt, ale w ciepłych ubraniach.

Ciekawe strony dotyczące Buzłudży

Serdecznie polecamy wizytę na oficjalnej stronie monumentu. Znajdują się tu nie tylko historie dot. powstania budowli, ale i archiwalne zdjęcia z otwarcia, czy pierwotne szkice architekta. https://buzludzha-monument.com/

Jeśli macie ochotę zobaczyć jak wyglądają założenia projektu Buzludzha Projekt oraz FENOMENALNE zdjęcia, to naprawdę polecamy wizytę na stronie https://buzludzha-project.com/. Zbliżenia, panoramy, prezentacje. Sztos.

Amatorzy VR mogą zobaczyć monument Buzłudża w taki sposób, jakby nigdy nie został opuszczony. Formaty polityczne zostały zastąpione elementami artystycznymi, a całość prezentuje potencjał, jakim dysponuje to miejsce. https://buzludzhavr.com/

W roku 2018 organizacja Europa Nostra (największa organizacja działająca w obszarze ochrony dziedzictwa w Europie) uznała monument w Buzłudża za jeden z siedmiu najbardziej zagrożonych takich miejsc w Europie. Zaproponowano wiele propozycji naprawczych, ale trudno sobie wyobrazić, co dalej wydarzy się z monumentem.