Sejny, na styku kultur

Sejny, czy ktoś z Was o nich słyszał? Z pewnością odpowiedzi pozytywnej udzielą bywalcy Podlasia i Suwalszczyzny. Oni już wiedzą, że Sejny to miejsce o niezwykłym uroku, multikulturowym naleciałościom, wielonarodowym tradycjom. A tym, jeszcze “niedoinformowanym” za chwilę opiszemy, co można zobaczyć w Sejnach i dlaczego warto tu zajrzeć.

Gdzie leżą Sejny

Sejny położone są na północno-wschodnim skraju Polski, 10 km od granicy z Litwą, nad rzeką Marychą. Turystycznie miejscowość jest jeszcze dość niedoceniana, aczkolwiek odwiedzają je pasjonaci podlaskich klimatów i widoków Suwalszczyzny. Sejny leżą około 130km na północ od Białegostoku, 44 km od Augustowa, 30 km od Suwałk, na magicznie pofałdowanych, polodowcowych terenach, tuż przy granicach Suwalskiego Parku Narodowego.

Co tu się rzuca w oczy najbardziej? Chyba totalny spokój. Takie dziwne ukojenie i życie w stylu “slow”. To znaczy tutaj nie jest to żaden styl. Tutaj po prostu tak jest. Spokojnie, niespiesznie, prosto.

A do tego niesamowite krajobrazy: intensywnie zielone pola, różnorodność pagórkowatych łąk uformowanych na morenowych terenach, błękit jezior wypełniających obniżenia terenu…. i te krowy 🙂 wylegujące na zboczach pagórków. Cudowna cisza, no, jednak nie… brzęczenie owadów jednak słychać, i spokój. Chcecie odpocząć? Odwiedźcie okolice Sejn i to piękne miasteczko.

Sejny znane są głównie jako miejscowość wielonarodowościowa, a obecnie w mieście tym króluje litewska kultura i tradycja. Znaczny procent mieszkańców to ludność właśnie litewskiego pochodzenia i na każdym kroku czuje się tu niezwykły zapach kresów.

Odwiedzając maleńkie Sejny poznacie ich wyjątkowy klimat, ciekawe zabytki, skosztujecie wspaniałej kuchni i ciepłego serca ludzi wschodu. Poczujecie urok wielokulturowego miasta o kojącym klimacie.

Sejny, historia powstania

Historia Sejn to ponad 450 lat tradycji. Założył je w 1522 roku kniaź Iwan Wiśniowiecki, hetman wojsk króla Zygmunta Starego. Właśnie od króla otrzymał on ziemie i wzniósł dwór. Około 1600 roku starosta Jerzy Grodziński kupił dwór i założył miasto. W 1602 roku Grodziński sprowadził z Wilna Dominikanów i przekazał im miasto. Ci przekształcili je w ośrodek handlu, kupiectwa i oświaty.

Przez 200 lat miasto pięknie się rozwijało. Powstały kramy kupieckie, ratusz. Niestety dotknęły je pożary, epidemie i wojny. Dalsze losy Sejn to m.in. niszczycielska siła potopu szwedzkiego, sprowadzenie Żydów, ich wysiedlenie.

W 1818 miasto dotknął wielki pożar, którego skutkiem była przebudowa, która ukształtowała obecny wygląd miasta.

Sejn, co warto tu zobaczyć?

część centralna Sejn wpisana do rejestru zabytków

Centrum miasta skupia się wokół jego najbardziej znanych zabytków. W centralnej części znajduje się strefa zielonego parku z fontanną, umiejscowiona tam, gdzie niegdyś znajdowały się miejskie sukiennice. To wokół placu znaleźć można najważniejsze obiekty turystyczne w Sejnach i tu warto przejść się by obejrzeć to małe miasteczko.

Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny

Kościół wybudowany został w roku 1619, w stylu barokowym. Znajduje się u zwieńczenia centralnej części miasta, w pobliżu rzeki Marycha. Majestatycznie wznosi się nad uliczkami Sejn, dumnie prezentując swoje wykwintne czoło, z tyłu styka się z budynkiem klasztoru.

Bazylika Sejneńska jest znanym w świecie Sanktuarium Matki Bożej. Wymieniana jest w gronie najwspanialszych katedr dawnej Rzeczypospolitej. Wnętrze świątyni jest bogato zdobione, złocone ornamenty wylewają się praktycznie z ołtarza.

Sama bazylika, słynie ze świętej figury Matki Bożej Sejneńskiej, którą można obejrzeć w kaplicy po prawej stronie świątyni.

oficjalna strona parafii

Klasztor Dominikanów w Sejnach

Gdy XVIIw. Dominikanie wznieśli bazylikę, dobudowali do niej klasztor obronny. Wygląda on jak zamek obronny, gdyż każdy narożnik obudowany jest okrągłymi basztami. Obecnie w klasztorze utworzono udostępniony jest do zwiedzania, ponieważ utworzono Muzeum Diecezji Sejneńskiej i Muzeum Etnograficzne, dzięki czemu klasztor można zwiedzić.

Klasztor obecnie znajduje się w posiadaniu władz kościoła i jest remontowany. Cieszy to bardzo, ponieważ można spodziewać się, że ostatecznie jego wygląd zostanie pięknie wyeksponowany.

Figura Matki Bożej Sejneńskiej

W Bazylice znajduje się niezwykła figura. To słynąca wieloma cudami i łaskami figura Matki Bożej Sejneńskiej, sprowadzona do Sejn w 1602. Koronacji figury dokonał Kardynał Stefan Wyszyński – Prymas Polski i Kardynał krakowski Karol Wojtyła (później Papież Jan Paweł II).

Figura ma wysokość 145 cm (bez korony), wyrzeźbiona jest w lipowym w drewnie, przez nieznanego artystę. Przedstawia siedzącą Matkę Boską, na której prawym kolanie siedzi Dzieciątko Jezus. W lewej dłoni Matka Boska trzyma jabłko.

Ale co ciekawe, rzeźba ma szerszy wymiar. Jest to to figura szafkowa. Ma bowiem “ukryte wnętrze” – ramiona rzeźby otwierają się i wtedy Matka Boska otacza ramionami obraz Boga Ojca na tronie łaski, z rozłożonymi ramionami, w których trzyma krzyż z zmarłym Jezusem Chrystusem. Nad głową Boga unosi się gołębica. Na obu otwartych ramionach namalowanych jest dodatkowo 26 postaci, wśród nich gotycki papież i rycerze krzyżaccy. Autor rzeźby jest nieznany. Obecnie, figura jest zamknięta na co dzień. Ramiona otwierane są tylko podczas wyjątkowych uroczystości.

Na przestrzeni lat figura wzbogaciła się o wspaniałe wota. Na ścianach kaplicy, w której wystawiona jest figura obejrzeć można wspaniałe precjoza, które podarowano w darze Matce Boskiej. Wielkie wrażenie robi srebrny płaszcz, list więźnia obozu koncentracyjnego, który podarował swój krzyżyk z numerem więziennym. Kolejne wota stanowią pamiątki osobiste, drogocenne drobiazgi, emocjonalne podarunki. Zatrzymajcie się tu chwilę, spróbujcie wczuć się w historie osób, które oddały się pod opiekę Matki Boskiej Sejneńskiej.

Galeria rzeźb

Nieco na prawo od sejneńskiej bazyliki, w stronę parkingu i rzeki Marychy zobaczyć można pomnik biskupa sejneńskiego Antoniego Baranowskiego. Biskup znany jest m.in z tego, iż przeciwstawiał się postawom nacjonalistycznym zarówno ze strony polskiej, jak i litewskiej. Nieco za pomnikiem podziwiać można plac, na którym rozmieszczono dębowe rzeźby. Prace są dziełami artystów różnych narodowości, a głównym ich motywem są legendy i historia Sejn.

Kaplica św Agaty

Kaplica św Agaty znajduje się vis-a-vis wejścia do bazyliki, na przestrzeni trzech placów, czyli w obszarze pomiędzy bazyliką, a budynkami ratusza.

Z tablicy informacyjnej dowiemy się, że kaplica poświęcona jest św Agacie, która żyjąc na Sycylii nie chciała zostać żoną namiestnika Katanii. W ramach zemsty namiestnik, jako jedną z pierwszych chrześcijanek postawił w stan oskarżenia. Agata nie wyparła się Chrystusa, została więc skazana i obcięto jej piersi. Tortury przerwano, ponieważ Sycylię dotknęło trzęsienie ziemi. Agata dożyła 16 lat i zmarła w więzieniu. Rok po jej śmierci wybuchła Etna, jednak lawa wkraczająca do miasta zatrzymała się przed więzieniem, w którym zmarła dziewczyna.

Uznano to za cudowne ocalenie poprzez wstawiennictwo Agaty. Relikwie św Agaty zostały umieszczone w pięknym relikwiarzu i w dniu rocznicy jej śmierci (5 lutego) obnoszone są w procesji po okolicy.

Św. Agata jest patronem amazonek oraz chroni od ognia.

Kaplica w Sejnach wybudowana została z fundacji parafian. Intencją było oddane się pod obronę przed pożarami licznie nawiedzającymi miasto.

ratusz miejski, Sejny

Ratusz miejski w Sejnach wybudowany został w roku 1846 roku. Obecnie to siedziba Urzędu Miasta i Gminy, a budynek mieści się w ścisłym centrum miasta, praktycznie jakby na zamknięciu skweru mieszczącego się w centrum.

Stara poczta

Nieco dalej, wzdłuż ulicy Piłsudskiego, w budynku dawnej poczty, swoją siedzibę ma Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów”. W kolejnym budynku – dawnej szkole talmudycznej (jesziwie), znajduje się obecnie biblioteka miejsca oraz Galeria „Papuciarnia”, a zaraz tuż za nimi, pięknie prezentuje się Biała Synagoga.

Biała Synagoga w Sejnach

W XVII. Sejny były własnością Dominikanów. Chcąc przyciągnąć do miasta kapitał i rozwinąć je handlowo, sprowadzili do Sejn Żydów. W 1788r. wzniesiono pierwszą, drewnianą jeszcze synagogę, a w roku 1870, gdy ludność żydowska stanowiła ponad 70% mieszańców, nową- murowaną.

Później miasto dosięgnął kryzys. Nie było skomunikowane żadną linią kolejową, więc nie rozwinął się tu przemysł, a ludność popadła w ubóstwo.

Wraz z początkiem wojny, Sejny znalazły się pod okupacją niemiecką. Synagogę Niemcy przekształcili na garaż i remizę, a wszystkich Żydów wywieźli na ziemię niczyją pomiędzy terenami okupowanymi, a Litwą. Po wojnie, część z nich wróciła w rodzinne strony, część jednak pozostała po stronie litewskiej.

Po zakończeniu wojny budynek użytkowany był jako baza transportowa i magazyn nawozów sztucznych. Dopiero remont przeprowadzony w latach 1978-1987 przywrócił bożnicy dawny urok.

Wnętrze jest ascetyczne, jednak doskonale oddaje ducha tego miejsca.

Obecnie synagoga jest siedzibą Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” (strona www).

Synagoga znajduje się praktycznie w centrum miasta, przy głównej ulicy Piłsudskiego. na jej tyłach jest niewielki parking, gdzie można zaparkować auto.

dawny Pałac Biskupi, Sejny

Mniej więcej na wysokości Białej Synagogi, przy głównej ulicy znajduje się kamienica z połowy XIX wieku, będąca pierwotnie siedzibą biskupów sejneńskich. Nie da się jej ominąć wzrokiem, ponieważ wyróżnia się na tle sąsiadujących budynków.

Historia budynku sięga XVIIIw. kiedy to w tym miejscu istniał magazyn celny. W XIXw. budynek stanowił największy budynek mieszkalny w mieście. Do jego znamienitości przysłużyli się najlepsi majstrowie. Parkiet wykonany był z unikalnego materiału, sale wybite były ozdobnymi tkaninami.

W roku 1846 posesja została sprzedana dla kurii biskupiej w Sejnach. Ówczesna wartość posesji stanowiła 270krotności rocznego czesnego w gimnazjum lub 72krotności rocznego wynagrodzenia ówczesnego, dobrze zarabiającego, urzędnika. W kolejnych latach nieruchomość była świadkiem wielu wyjątkowych wydarzeń oraz gospodarzem i domem dla znamienitych osobistości.

Sejny i kuchnia kresowa

W Sejnach najbardziej smakuje kuchnia regionalna, jak się można domyślać wywodząca się ściśle z kultury litewskiej. Odwiedzając miasteczko musicie koniecznie spróbować lokalnych produktów, ponieważ odwiedzić Sejny i nie spróbować podlaskich i litewskich przysmaków, się nie godzi 🙂

spróbujcie na przykład:

• babka ziemniaczana – babka z utartych surowych ziemniaków; ziemniaki wymieszane są z ze skwarkami, kiełbasą lub boczkiem. Potrawa jest dość pikantnie przyprawiona. pieczona w piecu lub piekarniku na złocisty kolor.
• kiszka – podobnie jak babka, potrawa na bazie ziemniaków i mięsa, tylko tym razem nie jest pieczona w blaszce, a w kiszce, czyli jelicie.
• sękacz – jest to produkt traktowany jako wyrób cukierniczy. Przygotowywany jest z ciasta biszkoptowo-tłuszczowego. Przygotowywany jest takim jakby rożnie. Obracając rożen, kucharka polewa sękacz ciastem. Tworzą się w ten sposób takie ciekawe zacieki i forma stożka. Generalnie, im więcej jajek, tym sękacz cenniejszy 🙂
• mrowisko – również raczej słodkość. Słynie z niej Podlasie: Suwalszczyzna i Sejneńszyzna. Na mrowisko składają się cieniutkie płatki ciasta, poukładane w formę pagórka. Polane są miodem, posypane są rodzynkami i makiem, który wygląda jak mrówki.
• kartacze – zwane też pod nazwą cepelinów. Jest to pyza ziemniaczana, w owalnym kształcie, nadziewana mielonym mięsem. Bardzo popularna na Podlasiu.
• chleb regionalny

Ponadto, możemy Wam poleci kilka lokali, które słyną z wybitnie smacznych przysmaków. Oto nasze typy:

• Karczma Litewska w Domu Litewskim, ul. Wileńska 9, Sejny (https://www.facebook.com/karczma.litewska/)
• Tabaczarnia Giby 102a, Giby (http://tabaczarnia.pl/)

Sejny i ciekawostki

• Sejny są najmniejszym miastem powiatowym w Polsce. Liczą nieco ponad 5 tys. mieszkańców.
• Znaki są tu dwujęzyczne, podobnie komunikują się między sobą mieszkańcy.
• Sejny leżą na Transgranicznym Szlaku Dominikańskim, do którego należą również: Choroszcz, Różanystok, Krasnybór, Wilno, Liszkawa, Aglona na Łotwie. Szlak obejmuje najcenniejsze obiekty sakralne zbudowane na tej trasie przez zakon Dominikanów.

Podsumowanie

Myślicie, że Sejny są zbyt mało spektakularne na zorganizowanie wycieczki? No cóż, niewykluczone, że okazać się może, iż ich wielkość nie zaspokoi, w pierwszym odruchu, turystycznych oczekiwań, jednak już chwila pobytu w tym miejscu sprawi, że poczujecie klimat tego maleńkiego miasta.

Miasta multikultur, wschodnich zapachów, bezkresnych zielonych przestrzeni, nieskażonej przyrody i naturalnych krajobrazów.

Przyjedziecie?

Co warto zobaczyć w pobliżu Sejn?

• Dworek Czesława Miłosza w Krasnogrudzie
• Giby
• Suwałki
• Suwalski Park Krajobrazowy